Güçlü ve şiddetli öksürük nöbetleri nedeniyle kaburgalarda kırığa bile yol açabilen boğmaca, her yaşta görülse de bilhassa çocuklar için hayati risk taşıyor. Üstelik bulaşıcılığı da oldukça fazla. Öksürük ve aksırıklardan yayılan damlacıklar nedeniyle kolaylıkla bulaşabilen bu hastalığın aşı ile önlenebildiğini belirten Acıbadem International Hastanesi Çocuk Sıhhati ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Şeyma Ceyla Cüneydi, “Boğmaca bakterisini almış bir kişi, ortalama 21 gün bulaştırıcı olur. Bilhassa aşılanmamış küçük çocuklar; aşılı büyük çocuklar ve erişkinlere nazaran daha ağır etkilenir. Bu nedenle çocukluk çağı aşılarının aksatılmaması büyük ehemmiyet taşıyor.” ikazında bulunuyor.
Zatürreye de yol açabilir
Boğulurcasına öksürmeye neden olan boğmaca, çok bulaşıcı bir teneffüs yolu hastalığı olarak dikkat çekiyor. Bordetella Pertusis bakterisinin sebep olduğu boğmaca, bilhassa gelişmemiş ülkelerde daha ağır görülüyor. 2018 yılında dünya genelinde bildirilen olay sayısının 151 bin olduğunu tabir eden Dr. Şeyma Ceyla Cüneydi, şöyle devam ediyor:
“Boğmacanın tek kaynağı insandır yani beşerden beşere bulaşır. Bariz bir mevsim olmamakla birlikte sonbahar aylarında daha sık görülür. Hafif ateş, burun akıntısı ve öksürük üzere belirtilerle başlar. Lakin öksürükte değişim izlenir. Evvel kuru öksürük ile başlar sonra boğulurcasına, iç çekme üslubunda öksürüğe döner. Boğmaca, üst teneffüs yollarında başlar ve bakteri akciğere inince alt teneffüs yollarında şişme ve irritasyon yaparak alt teneffüs yolu hastalığına dönüşür. Nadiren de olsa zatürre, beyin hasarı ve nöbet geçirmeye yol açar.”
Hastalık uzun bir sürece yayılabilir
Hastalık üç periyotta ele alınıyor; bakterinin bulaşmasını izleyen 7-10 gün içinde birinci belirtiler ortaya çıkıyor. Kataral devir ismi verilen ve 1-2 hafta süren süreçte üst teneffüs yolu enfeksiyonuna benzeri şikayetlerin olduğunu kaydeden Dr. Şeyma Ceyla Cüneydi, ağır öksürüklerin olduğu paroksismal periyodun de 2-4 hafta devam ettiğini belirterek, güzelleşmenin de tekrar 2-4 hafta vakit aldığını tabir ediyor.
Boğmaca hastalığının öksürüklü devrinde teşhis koymanın kolaylaştığını kaydeden Dr. Şeyma Ceyla Cüneydi, “Bu öksürüp çok besbellidir fakat hafif geçirenlerde teşhis koymak için laboratuvar testleri kültür, seroloji ve PCR formülleri kullanılır. Burundan girilerek boğazın art kısmından alınan sürüntünün incelenmesi ve kültürünün alınması ile teşhis konulur” diyor.
Aşılar ergenlikte de tekrarlanmalı
Boğmacanın aşı ile önlenebilen bir hastalık olduğunu belirten Dr. Şeyma Ceyla Cüneydi, şunları söylüyor: “Boğmaca aşısı bebek, 2 aylıkken yapılır, 4-6-18. aylarda tekrar edilir. 4-6 yaşlarındaki karma aşısında da boğmaca aşısı bulunur. Bilhassa aşılanmamış küçük çocuklar, aşılı büyük çocuklar ve erişkinlere nazaran daha ağır etkilenir. Aşılı şahıslar ise hastalığı ya hafif olarak ya da atipik boğmaca halinde geçirir. Fakat boğmaca hastalığını geçirmenin ve çocukluk periyodunda aşılanmanın ömür uzunluğu bağışıklık sağlamadığı saptanmıştır. Erişkin yahut ergenlik devrinde geçirilen spazmodik (spazmı andıran) öksürüklerin yüzde 15–16’sının boğmaca olduğu biliniyor. Bu yüzden 10-14 yaş ortası yapılan karma aşıda boğmaca aşısının da olması tercih edilmeli.”
Aileye yeni bebek katıldığında onun bakımı ile ilgilenecek herkese boğmaca aşısı öneriliyor. Buna “koza stratejisi” ismi verildiğini anlatan Dr. Şeyma Ceyla Cüneydi, “Böylece hastalığa karşı daha geniş bir muhafaza sağlanıyor. Ayrıyeten anne adaylarına tetanos aşısı ile birlikte boğmaca aşısının da yapılması anneden geçen antikorlar yoluyla bebeğin korunmasını sağlar.” diye bilgi veriyor.
Ömrü tehdit eden tesirler
Boğmaca yol açtığı problemlerle bilhassa çocuklarda ömrü tehdit edebiliyor. Dehidratasyon (aşırı susuzluk), beyin kanaması, pulmoner hipertansiyon, anoreksiya (iştahsızlık ve buna bağlı çok zayıflama), pnömotoraks dediğimiz akciğere hava kaçması üzere komplikasyonların görülebileceğine dikkat çeken Dr. Şeyma Ceyla Cüneydi, “Daha hafif komplikasyonlar ortasında burun kanamaları, çok basınçlı öksürüğe bağlı fıtıklar, idrar tutamama, ahenge zahmeti ve kulak iltihabı, rectum sarkmasını sayabiliriz. Kuvvetli ve şiddetli öksürük bayılmaya hatta kaburga kırıklarına bile yol açabiliyor.” diyor.
Antibiyotik tedavisi uygulanıyor
Boğmaca teşhisinin akabinde bilhassa yenidoğanlarda ağır bir tedavi gerektiriyor, tedavi süreci de hastanede geçiriliyor. “Yoğun öksürük nöbetleri bebeğin teneffüsünün durmasına ve beynin ziyan görmesine neden olabilir.” diyen Dr. Şeyma Ceyla Cüneydi, başka yaşlarda antibiyotik tedavisi uygulandığını, ağır öksürük nöbetlerini hafifletmek için nefes açıcı ilaçlar verildiğini kaydediyor.
Hibya Haber Ajansı
