Çocuğunuz daima ‘neden’ diye sormaya başladıysa, ekseriyetle tüm aileler için kuvvetli geçen o periyoda adım atmışsınız demektir. “Çocuklar nasıl olur?”, “Ölüm nedir?” “Bunu neden yapayım?” Konuşması ve kendini güzel bir halde tabir etmesi bizi memnun etse de kimi vakit bu cins çok güç sorularla karşılaştırız ve köşeye sıkışabiliriz. Fakat çocuklar boşuna sormaz. Bu soruların altında kimi vakit bâtın bir tasa olabilir. Ekseriyetle keşfetme heyecanı ile gelse de kimi soruların altında ise kapalı bir telaş olabilir. O nedenle bu sorulara dikkatle yaklaşmalı, gelebilecek güç soruların karşılıklarına ise evvelden çalışmalıyız. Sıkıntı sorularla karşılaştığında ailenin yapması gerekenleri Pudra.com okurları için anlattık.
İngiltere’de yapılan bir araştırmaya nazaran annelerin çocukları tarafından günde en az 300 soruya maruz bırakıldığını biliyor muydunuz? En meraklı yaş periyodu ise 4 yaş periyodu…
Çocuklar bazen hazırlıklı olmadığımız anlarda cinsellik, mevt, din, zelzele, alakalar üzere alanlarla ilgili sorular sorabilirler. Aileler sıkıntı sorular karşısında paniğe kapılabilir, kimden duyduğunu merak edebilir. Lakin çocuklar gelişiminin bir kesimi olarak meraklıdır. Lakin kimi vakit bu soru gizlediği bir tasanın sonucu da olabilir. Çocuklar, sorularıyla bize bildiri verirler; meraklı dönemimdeyim, keşfetme dönemimdeyim yahut kaygılı bir dönemdeyim, kendimi ya da ailemi inançta hissetmiyorum. Lakin sorunun çıkış kaynağı ne olursa olsun ailelerin bu sorulara dikkatle yaklaşması gerekir.
ONU CEVAPSIZ BIRAKMAYIN LAKİN ÇOK FAZLA BİLGİYLE DE DOLDURMAYIN
Çocuğunuzun sorularını “sen anlamazsın, seni ilgilendiren bir husus değil, büyüyünce anlarsın yahut oyuncaklarını topladın mı” üzere yanıtlarla geçiştirmemelisiniz lakin sorularını cevapsız bırakmayayım derken ona çok fazla bilgi vererek de aklını karıştırmamalısınız. Bu nedenle kısa, net ve yaşına uygun karşılıklar verin. Açıklamalarınızda, yeni soruların oluşmasına neden olacak detayları atlayın. Soru her neyse; sorduğu kadarını cevaplayıp yeni soruları bekleyin ve bir çırpıda tüm bilgileri dökmeyin.
Çocuklar bazen duyduğu yanıt başını karıştırdığı için de daha fazla soru sorar. Senin bu bahiste fikrin var mı?” “Sence nasıl bir şey” diye sorarak kusurlu bilgiler varsa onları düzeltebilirsiniz. Bu irtibat için de hoş bir başlangıç olur.
YANITLARINIZ ONUN YAŞINA UYGUN LAKİN GERÇEKLE ÖRTÜŞÜR OLSUN
‘Nasıl olsa anlamaz’ diyerek gerçek olmayan bir bilgiler vermeyin. “Ben nasıl oldum” sorusunun en klasik cevabı olan “Seni Leylekler getirdi” karşılığı buna en yeterli örnektir. Masallar bile artık bu cins ayrıntılardan arındırılırken, sizin bu çeşit bir yanıt vermeniz yalnızca çocuğunuzun mevzuyu yanlış somutlaştırmasına yol açar. Lakin çocuğun gereksinimi olan kolay bir lisanla, sade bir biçimde somutlaştırabilmesi, yaşına uygun hale getirilmesidir.
BİLMEDİĞİNİZ HUSUSLARDA BİLMİYORUM DEMEKTEN ÇEKİNMEYİN VE SORULARINI GEÇİŞTİRMEYİN
Çocuğun sorularının geçiştirilmemesi gerekir. Zira biz yanıt vermesek de çocuk o soruya cevap aramaya devam eder yahut etrafındakileri yanlış manalandırarak zihninde bir yanıt üretebilir. Lakin bazen o denli bir soru sorar ya da o denli bir anda sorar ki ya hakikaten yanıtı bilmiyorsunuzdur ya da ne diyeceğinizi bilemezsiniz. Bu durumda, “Bunu ben de bilmiyorum, ancak senin için araştırabilirim” ya da “Bu sorunun karşılığı üzerinde biraz düşünüp o denli anlatayım sana” demek ve kesinlikle çocuğa dönüş yapmak değerlidir.
Karşılığından emin olmadığınız ya da cevaplarken sıkılacağınız sorular için kimi kaynaklardan araştırma yapmak faydalı olur. Bu mevzuda çocukların sorularına nasıl cevaplar verilebileceğine dair hazırlanmış çok hoş kitaplar var ve anne babalar külfetlerini aşmakta bu kitaplardan yararlanabilirler.
BAZI SORULARI DAİMA TEKRAR EDİYORSA, BİLGİYİ ŞİMDİ İÇSELLEŞTİREMEMİŞTİR
Bazen çocuklar tekrar tekrar birebir soruyu sorar. Bilhassa ufak yaş kümesinde, çocuğun tekrarla öğrenmesi üzere, tıpkı karşılığı duyarak bilgiyi içselleştirmeye çalıştığını bilelim. Öte taraftan verdiğiniz karşılık şimdi onun için manalı hale gelmemiş de olabilir. Tahminen de cevabınızın biçimini değiştirmeniz gerekiyordur. Bu nedenle temel yanıtı değiştirmeden ona sorunun karşılığını farklı formlarda vermeye çalışın. Öteki örnekler kullanın.
PEKİ HANGİ SORUYA NASIL CEVAP VEREBİLİRİZ?
Gelişim Akademi Kurucusu Serap Hisli, çocukların ailelerine en sık sorduğu sorulardan yola çıkarak birtakım alternatif karşılıklardan bahsediyor. Buna nazaran çocuğun yaş kümesine nazaran bilhassa sıkıntı sorular için kolay cevapları sizin için listeledik.
ZOR SORULARIN SIKINTI YANITLARI
Soru: Kızların niçin pipisi yoktur?
Karşılık: Kızlarla erkekler farklı yaratılmışlardır. Kızların pipisi olmaz zira büyüyünce kızlar anne olurlar. Pipisi olsaydı anne olamazlardı.
Soru: Annelerin niçin göğsü olur?
Yanıt: Anneler bebeklerini beslesinler diye göğüsleri vardır ve orada bebekleri beslemek için süt olur.
ÖZELLİKLE İKİNCİ BEBEĞİNİ BEKLEYEN AİLELERİ BEKLEYEN SIKINTI SORULAR
Soru: Ben nasıl oldum? – Bebekler nasıl olur?
Karşılık: Annenin içindeki yumurtayla (ya da tohumla), babanın yumurtası (tohumu) birleşince bebek oluşur. Bebekler de annelerinin karnındaki yuvada büyürler.
Soru: Annelerin karnı neden şişer, karnında ne var?
Karşılık: Çocuklar annelerinin karnında büyürler. Annenin karnında bebeği koruyacak bir yuva var, sen de büyüyüp geliştiğinde hastaneye gittik ve hekimler seni oradan çıkardılar.
Soru: Çocuk anneden nasıl çıkar? (Ya da doğmak ne demek?)
Yanıt: Annelerde çocuğun dışarı çıkması için bir delik vardır. Bebekler çok küçüktür ve annedeki o delikten kolaylıkla dışarı çıkabilir.
Soru: Doğum yapmak ne demek? Nasıl doğum yapılır?
Yanıt: Annenin karnında büyüyen bebeğin dışarı çıkmasına doğum yapmak denir. Annenin bacaklarının ortasındaki bir delikten bebek dışarı çıkar. Bebekleri tabipler dışarı çıkartabilir. Bazen annenin ameliyat edilmesi gerekir. Bunun için tabipler annenin karnında küçük bir delik açarak bebeği dışarı çıkartırlar.
Soru: Doğum yaparken annenin canı yanar mı?
Yanıt: Doğum yaparken anneler biraz ağrı duyabilirler, canları yanabilir. Lakin bu kısa sürer ve anne bebeğini kucağına alınca bütün ağrıları biter. Doğum yapmak hoş bir olaydır, herkes çok keyifli olur.
ANNE VE BABASININ ÖZEL HAYATINI MERAK ETMEYE BAŞLAYAN ÇOCUK
Çocuğun cinsel sorularını cevaplarken ayıp ya da yasak kavramının arkasına sığınılmaması gerekir. “Ayıp”, bizim bahse yüklediğimiz bir manadır ve çocuklar için ayıp yoktur. Onların sahiden de öğrenmek için sorduğunu unutmamanız gerekir.
Soru: Bu balonu şişirebilir miyim? Bu ne işe fayda? (Prezervatif için)
Karşılık: O balon değil ve şişmez. Biz şu an diğer bir çocuk sahibi olmayı düşünmüyoruz. Bu yüzden babanla bir arada yatarken, tohumlarımız birbirine karışmasın ve bebek olmasın diye baban bunu kullanıyor.
Soru: Eğer bebek yapmayacaksanız neden birlikte yatıyorsunuz?
Yanıt: Anne babalar yalnızca bebek yapmak için birlikte yatmazlar. Biz birbirimize sarılarak uyumayı seviyoruz.
Soru: Bu bayan ve adam ne yapıyor? (Televizyonda bir sevişme sahnesini gören çocuğun sorusu)
Yanıt: Birbirlerine sarılmak ve kucaklamak istemişler. Kucaklaşıp öpüşüyorlar.
Soru: Aşk yapmak (ya da sevişmek) ne demek?
Yanıt: Bayan ve erkek ya da anne baba birbirine dokunmak, kucaklaşmak ve öpüşmek ister. Birbirlerini bu halde sevmek isterlerse buna sevişmek denir.
Soru: Ben de büyükler üzere öpüşebilir miyim (ya da sevişebilir miyim)?
Karşılık: Çocuklar büyükler üzere bu türlü şeyler yapamazlar. Bunun için büyümeniz gerekir. Büyüdüğün vakit bir erkeği (ya da kadını) sevebilirsin ve onunla öpüşebilirsin.
Soru: Seks ne demektir? Seks yapmak ne demektir?
Bu çok kıymetli ve anne babayı çok zorlayan bir sorudur. Çocuklar çoklukla 6-7 yaş civarındayken bu tip sorular sorarlar. 3-4 yaşındaki bir çocuk sorsa da detaylı olarak açıklamak yaşını ve manaya seviyesini aşacağı için gereksizdir.
Yaşı daha büyük olan çocuklar artık cinselliğin ne olduğu konusunda kimi niyetlere sahiptir. Bu fikirlerinin yanlışsız ya da yanlış olduğunu test etmek emeliyle bu çeşit soruları sormaya başlayan çocuklar mevzuyu nitekim öğrenmek isterler. O nedenle cinsel münasebet hakikat olarak anlatılmalıdır. Bu türlü değerlendirildiğinde yaş seviyeleri göz önüne alınarak iki başka yanıt verilebilir:
Cevap 1 (Küçük yaş kümesi için): Bayan ve erkek ya da anne ve baba birlikte oldukları vakit birbirlerine dokunmak ve kucaklaşmak isteyebilirler. Birbirlerini öpebilirler. Birbirlerine sarılarak ve dokunarak yatabilirler. Seks yapmak bu türlü bir şeydir.
Cevap 2 (Büyük yaş kümesi için): Anne ve baba ya da bayan ve erkek birbirlerini çok sevdikleri vakit birbirlerine dokunmak ve sarılmak isterler. Bir arada oldukları vakit babanın penisi annenin vajinasına girer. Bu seks yapmaktır. Yalnızca yetişkinler yapabilirler.
Bu sorular aslında tehlikeli sorulardır. Çocuktan bu türlü bir soru geldiğinde husus uzatılmadan ve kaçak yanıtlar verilmeden net olarak açıklanmalı lakin detaylı konuşmalara girilmemelidir.
KREŞE-OKULA BAŞLAYANLAR VE AĞABEYİ YA DA ABLASI OLAN ÇOCUKLAR
Soru: Benim bedenim niçin büyüklerinki üzere değil?
Yanıt: Zira şimdi küçüksün. Büyüdüğünde bedenin da büyüyecek ve büyüklerin bedeni üzere olacak.(Bu tip sorularda çok detaya girmeye gerek yok.)
Soru: Büyüklerin bedeninde niçin tüyler var, niçin benim tüylerim yok?
Karşılık: Sen büyüdüğünde bedenin da büyüyecek ve kimi değişiklikler olacak. Bedenin kimi hormonlar üretecek ve o hormonlar senin bedeninde tüyler oluşturacak.
Soru: Kızlar neden ayakta tuvaletini yapamaz? Neden erkekler ayakta çiş yapabilirler?
Karşılık: Zira kızların pipisi(penisi) yoktur. Erkeklerin pipisi olduğu için onların tuvalete oturmasına gerek yok. Ayakta da yapabilirler.
BU HABERLER DE İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR:
