Covid-19 pandemisi toplumun her kısmını büyük-küçük demeden etkiledi ve etkilemeye devam etmektedir. Çocukluk çağı kanser hastalarımızın sayısı pandemi devrinde öbür yıllardan daha az değil. Kemik İliği Nakil tedavisinin en değerli kaynağını istekli vericiler oluşturmaktadır. Pandemi devrinde istekli sayısında yaşanan düşüş nedeniyle eritrosit, trombosit ve plazma üzere çocukların tedavisinde gereksinim duyulan kan eserlerine ulaşılmakta zorluk yaşandı.
Yeni Yüzyıl Üniversitesi Gaziosmanpaşa Hastanesi Pediatrik Kemik İliği Nakil Merkezi kısmından Prof. Dr. Barış Malbora Pandemi devrinde çocuk kemik iliği nakillerinde yaşanan zorlukları anlattı.
Çocukluk Çağı Lösemileri, Kemik İliği Nakli ve Pandemi
Günümüzde çocukluk çağı lösemileri (kemik iliği kanseri, kan kanseri) tanısı, teknik ve bilimsel gelişmeler sayesinde geçmiş yıllara kıyasla daha rahat konulmaktadır. Ülkemizde bu hastalıkların teşhis ve tedavisini batı ülkeleri şartlarında yapılabilmektedir. Bizler çocuk kan hastalıkları ve kanser doktorları olarak kendimizi şanslı hissediyoruz. Zira yetişkinlere kıyasla daha büyük sağ kalım oranına sahip çocuklarımız tedaviye daha âlâ cevap vermektedir. Çocuk yaşta görülen lösemilerin yaklaşık %85 kadarı yalnızca kemoterapi ile sıhhatlerine kavuşmaktadırlar. Geriye kalan %15-20’si hastalığın tekrarı sonrası yahut nüks etmeye yatkınlık nedenleriyle, kemoterapi sonrasında kemik iliği nakline gereksinim duymaktadır.
Birinci olarak 2019 yılının sonlarında Çin’de görülen ve akabinde 2020 yılının bahar aylarında ülkemizde de büyük bir sıhhat meselesine dönüşen Covid-19 pandemisi toplumun her kısmını büyük-küçük demeden etkiledi ve etkilemeye devam etmektedir. Bir yandan hastalıktan korunmaya çalışırken öbür yandan biz sıhhat çalışanları lösemili ve kemik iliği nakline gereksinimi olan hastalarımızın tedavilerini aksatmamaya çalışıyoruz. Hastalıklar ne yazık ki pandemi dinlemiyor. Bu hastalarımızın sayısı pandemi periyodunda öteki yıllardan daha az değil.
Pandemi Devrinde İstekli Sayısında Büyük Düşüş Yaşandı.
Geriye dönüp baktığımızda son bir yıl hepimiz için çok güç geçti. Şiddetli noktalardan birisi tedavi boyunca çok gereksinim duyduğumuz eritrosit, trombosit ve plazma üzere kan eserlerine ulaşmamızdaki güçlüklerdi. Bu kan eserlerinin tek kaynağı maalesef ve sadece sağlıklı gönüllülerdir. Pandemi devrinde istekli sayımızda çok besbelli azalma oldu. Toplum genelinde ender bulunan kan kümesine sahip çocuklarımız bu durumdan çok daha fazla etkilendiler. Kan bağışçısı gönüllülerimizin bağışçı olmaktan vazgeçmesinin en büyük nedeni pandemi nedeniyle hastane ortamında bulunmak istememeleri ve ‘virüs bana bulaşır mı?’ endişesiydi. Aslında hepimizin artık çok âlâ bildiği maske, ara ve hijyen şartlarına sıkı bir biçimde uyarak, endişelenmeden kan bağışçısı olmamız mümkün. Bu savaşın ön saflarında bulunan biz sıhhat çalışanları, kurallar çerçevesinde sıhhat hizmeti vermeye devam etmekteyiz. Yani hepimizin aşina olduğu tedbirlerle hastanede bulunmak sıhhatimize ziyan vermeyecektir. Buradan tüm gönüllülerimize sesleniyorum: Bilhassa bu güçlü pandemi devrinde lütfen kan bağışlamaktan vazgeçmeyiniz. Lösemi, öbür kanserler ve ömür için nizamlı kan transfüzyonu gerektiren Akdeniz anemisi (talasemi) üzere kan hastalıkları pandemi nedeniyle mesaisine orta vermiş değil. Bu hastalarımızın yaşama talihi sizde, sizin yapacağınız kan bağışında bâtın.
Covis-19 Bağışıklık Sistemi Düşük Hastaları Tehdit Ediyor.
Yaşanılan bir öbür sorun da tedavi sürecinde hastalarımızın yahut hasta yakınlarımızın Covid-19 enfeksiyonu ile yüzleşmesi. Hepimizin bildiği üzere Covid-19 enfeksiyonunun hangi bireyde nasıl seyredeceğini kestirmek kolay değil. İleri yaş ve kronik bir hastalığa sahip olmak üzere bilinen durumlarda risk daha fazla. Kanser yahut kemik iliği nakli için kullanılan kemoterapi ve bağışıklık baskılayıcı ilaçlar Covid-19 enfeksiyonunun daha ağır geçirilmesine hatta hastalarımızın hayatlarını kaybetmelerine neden olmaktadır. Burada başta hasta yakınlarımız olmak üzere toplum olarak hepimize büyük sorumluluklar düşmektedir. Hem kendimiz için hem de ağır hastalıklarla savaşan bu çocuklarımız için lütfen maske, aralık ve paklık kurallarına titizlikle uyalım.
Kemik İliği Nakil Tedavisinde Gönüllüler Bağışçılar Tedavinin En Kıymetli Ögesi.
Yaşadığımız sıkıntılardan bir başkası kemik iliği nakli olması gereken hastalarımızla ilgili. Ülkemizde kök hücre nakillerinin yaklaşık dörtte biri kardeş, anne, baba yahut akraba içi bireylerden temin edilmektedir. Geriye kalanlar ise dünya ve ülkemizdeki istekli havuzundan oluşan kemik iliği bankalarından sağlanmaktadır. Ülkemizde Kızılay çatısı altında kurulan ve çok genç bir kurum olmasına rağmen hem ülkemiz hem de öteki dünya ülke beşerlerine umut olan TÜRKÖK birçok hastaya şifa olmaya devam etmektedir. Şu ana kadar TÜRKÖK aracılığıyla 1500’ü aşkın hastaya kemik iliği bağışçısı bulunmuştur. Pandemi periyodunda ne yazık ki bu bahiste da sıkıntılar yaşanmaktadır. Meselelerin başında hasta ile doku kümesinin eşleştiği sağlıklı gönüllülerin bağışçı olmaktan vazgeçmesi gelmektedir. Kimi hastalarımızın akraba dışı bağışçı sayısı birden fazla olmaktadır. Bu hastalarımız pandemi periyodunda şanslı olan kümedeydiler. Tüm dünyada yalnızca bir istekli bağışçısı olan hastalarımız ne yazık ki o kadar da şanslı değillerdi. Tek bağışçısı olup nakil süreci başlatılan ve bu devirde pandemi mazereti ile donör olmaktan vazgeçen vatandaşlarımız da oldu. Maalesef bu bizim için en sıkıntı yönetilen durumlardan birisi. Bu durumda hastamızın sıhhati için yapabileceklerimiz maalesef çok hudutlu. Buradan tüm yurttaşlarımıza şunu söylemek istiyorum: Lütfen kök hücre bağışçısı olun ve bir hasta ile eşleştiğinizde bağışçı olmaktan vazgeçmeyin. Bilhassa geçtiğimiz bu güçlü günlerde bu çocukların hayatları sizlerin elinde.
Hibya Haber Ajansı
