Zelzelelerin travma oluşturma açısından çocukları, gebe bayanları, sevdiklerini kaybetmiş bireyleri ve ruhsal hastalıkları olan şahısları etkilediğini belirten Dr. Mert Akcanbaş, sarsıntısı yaşayan beşerlerle konuşurken kimi telaffuzlardan uzak durulması gerektiğine dikkat çekiyor. Zelzelesi yaşayan insanlara yaklaşımın ehemmiyetinden bahseden AİLEMER Aile Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü Mert Akcanbaş, eleştirel ve suçlayıcı telaffuzlardan uzak durulmasını, ‘Zaman her şeyin ilacı’, ‘Dua et sen hayattasın’, ‘Senden beter durumda olanları düşün’ biçimindeki konuşmalardan kaçınılması gerektiğini söyledi.
AİLEMER Aile Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü Mert Akcanbaş, doğal afetler sonrası ortaya çıkan travmalarla ilgili dikkat cazip değerlendirmelerde bulundu. Akcanbaş, bilhassa zelzelesi yaşayan bireylerle konuşulurken kullanılmaması gereken sözlere ve gösterilmesi gereken yaklaşımlara değindi.
Travma beklenmedik formda oluşuyor
Mevt, ağır yaralanma ve cinsel taarruzla direkt müsabaka, buna şahit olma, sevdiklerinin başına geldiğini öğrenme yahut meslek gereği bu çeşit olayların ayrıntılarına maruz kalma sonrası ortaya çıkan durumun ruhsal travma olarak tanımlandığını belirten AİLEMER Müdürü Mert Akcanbaş, “Travma herkesin başına gelebilir. Lakin birtakım beşerler travma yaşadıkları halde Travma Sonrası Gerilim Bozukluğu (TSSB) geliştirmezler. TSSB mümkünlüğünün kişilik yapısı ile olan bir teması olduğu bilinmiyor. Kişinin geliştirdiği TSSB belirtilerinin sıklıkları ve şiddetleri belli testlerle ölçülebilir. Travmanın en önemli özelliği aniden ve beklenmedik biçimde ortaya çıkmasıdır. Zelzele riski olduğunu bilsek bile bunun vaktini bilemeyeceğimizden afet apansız ortaya çıkacaktır.” dedi.
TSSB görülme oranları afet biçimine nazaran değişiyor
Farklı ülkelerde meydana gelmiş çeşitli doğal afetler sonrası ortaya çıkan Travma Sonrası Gerilim Bozukluğu (TSSB) görülme oranlarının değişik çalışmalarda farklı bilgiler ortaya koyduğunu söz eden Akcanbaş, “Örneğin yetişkinler için TSSB görülme oranları yüzde 4.1- 67.7 iken bu oran sel felaketleri için yüzde 2.07 – 37 ve büyük yangınlar için yüzde 9 – 36.7’dir. Travmatik olaylar sonrası evvel akut gerilim tepkileri görülür ve bunlar olaydan 3 ila 30 gün sürerler. Fakat 30 günden uzun olması durumunda gerilim kronik hale gelip TSSB’ye dönüşünce tedavi gereksinimi oluşur.” diye konuştu.
Çocuklar ve hali hazırda ruhsal problenleri olan şahıslar bireyler risk altında
Akcanbaş, “Depremlerde en riskli kümeler gebe bayanlar, bayanlar, çocuklar, toplumsal yardım kurumlarında yaşayan çocuklar, fizikî ve ruhsal hastalıkları olan şahıslar, sevdiklerini yitirmiş bireyler, bağımlılık sorunu olanlar ve bölgede yardım faaliyetlerinde bulunan işçidir. Dünyanın çeşitli yerlerinde yaşanılan zelzeleler sonrası depresyon ve intihar hadiselerinin arttıkları biliniyor.” dedi.
Birçok sistemle tedavi uygulanabiliyor
Sarsıntı sonrası belirtilerin 30 günden fazla sürmesi halinde Travma Sonrası Gerilim Bozukluğunun ortaya çıktığını vurgulayan Akcanbaş, “Bu rahatsızlığın tedavisinde Bilişsel ve Davranışsal Terapi, EMDR, Maruz Bırakma, Sayma Prosedürü üzere uzmanların tercih ettikleri ve yetkinliklerinin olduğu tekniklerle tedavi edildiği üzere ilaçlarla da birtakım belirtiler ortadan kaldırılabiliyor.” diye konuştu.
Tutulmayacak kelamlar verilmemeli…
Akcanbaş, sarsıntısı yaşayan insanlara söylenmemesi gereken cümleleri şöyle sıraladı:
- Eleştirel ve suçlayıcı biçimde konuşulmamalı
- Konuşmalarda teknik terim kullanmaktan kaçınılmalı
- Mağdurların nasıl hissettikleri ile ilgili telaffuzlar kullanılmamalı
- Deprem yazgıda varmış, takdiri ilahi üzere açıklamalardan uzak durulmalı
- ‘Zaman her şeyin ilacı’, ‘Allah beşere kaldırmayacağı yükü vermez’, ‘Dua et sen hayattasın’, ‘Senden beter durumda olanları düşün’ halinde konuşmalardan kaçınılmalı
- Mağdurlara tutulamayacak kelamlar verilmemeli
- Mağdur beşerler konuşmaya zorlanmamalı
Özel ömürlerinin saklılığı korunmalı
AİLEMER Aile Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü Mert Akcanbaş, ayrıyeten depremzedelere gösterilmesi gereken yaklaşımlarla ilgili tavsiyelerini paylaştı.
- Mağdurlara hürmetle davranılmalı
- Her vakit ulaşılabilir olunmalı
- Yardımlar kaliteli ve süratli biçimde yapılmalı
- Mağdurların gelenek ve kültürel kıymetlerine hürmet gösterilmeli
- Mağdurların özel hayatlarının saklılığı korunmalı
- Mağdurların ihtiyaçlarına odaklanılmalı
- Mağdurlar tekraren tıpkı soruyu sorsalar bile yanıtlanmalı
- Mağdurlara gelişim ve eğitim seviyelerine uygun karşılıklar verilmeli
- Mağdurların ailelerine, sevdiklerine ve onlara takviye olabilecek toplumsal etraflarına ulaşabilmeleri için gayret gösterilmeli
BU HABERLER İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR:
