Çocuk – Ergen Psikiyatri Uzmanı Yrd. Doç. Dr. Mine Elagöz Yüksel, pandemi ile bilrikte çocuk Pudra.com için çocuklarda irtibat kopukluğunun yol açtığı meseleler ve telafi yollarını anlattı.
Çocuklar, günümüzde daha yalnız. Bunu anlamak ebeveynleri için daha sıkıntı olabiliyor, zira kendileri geçmişte büyük çoğunlukla kendi ebeveynleri ya da büyükanneleri ile kalabalık aile ortamında büyüdü. Günümüz çocuklarının ebeveynleri daha ağır çalışıyor ve birden fazla aile çekirdek aile olarak yaşıyor. Muteber mahalleler ve sokakta oynamalar da eskisi kadar kalmayınca çocuklar konut içinde daha fazla yalnızlaştı. Son bir yıldır pandemi de çocuk ve gençlerin yaşadığı yalnızlığın boyutlarını arttırdı.
Çocuklar konutun içinde yalnızlaştı
Pandemi ile bir arada sokağa çıkma yasağı, karantina gibisi uygulamalar, okulların ve aktiflik merkezlerinin kapanması çocukların akranlarını daha az görmelerine, daha fazla konutta vakit geçirmelerine yol açtı. Okula isteksiz giden çocuklar bile biran evvel okulların açılmasını bekler oldu. Okulların yalnızca bir eğitim yuvası değil çocuklar için en kıymetli toplumsallaşma ortamı olduğu gerçeği bir defa daha ortaya çıktı.
Pandemi devrinde manzaralı görüşmeler en inançlı irtibat yolu oldu. Daha az toplumsallaşma imkanı bulan ve mesken ortamında daha fazla vakit geçiren küme elbet ki teknolojiyi bir toplumsallaşma aracı olarak kullanamayan 0-6 yaş kümesi yani okul öncesi periyodu çocukları oldu. Bu devirde bilhassa büyük yaş kümesi yani ergenlik periyodundaki çocuklar, teknolojiyi çeşitli maksatlar uğruna kullanmaya daha yatkın oldukları için gerek telefonları gerek toplumsal medya, internet oyunları, sohbet odaları vasıtasıyla akranları ile bağlantılarını farklı bir biçimde olsa da devam ettirebildi.
Ergenlikte arkadaşlarının söyledikleri öne çıkıyor
Çocuk büyüdükçe hayatında anne ve öbür ebeveynler ile geçirilen vakit azalır, akranları ile geçirilen vakit gitgide artmaya başlar. Bir nevi bir yer değişim gerçekleşir lakin bir başka kişi ile irtibat halinde olma gereksinimi azalmaz. O denli ki ergenlik devrinde bir çocuk için arkadaşlarının söyledikleri ailelerinin söylediklerinin önüne geçmeye başlar. Yani kaç yaşında olursa olsun toplumsallaşma insanoğlu için bir gereksinimdir. Öteki bir deyişle insanoğlu var olabilmek için bir diğerine ihtiyaç duyar. Bunun en kıymetli göstergesi bebeğin anneye duyduğu gereksinimdir. Bebek annesini her daim yanında ister, gidince ağlar, ilgi çekmeye çalışır.
Toplumsal ortamda çocukların akranlarından his ve fikirleri etkilenirken kendi de diğer çocukları etkileyebilmektedir. His ve niyetlerdeki değişiklikler davranışları da tesirler. Hasebiyle toplumsallaşma beyin yapısının olgunlaşmasına ve gelişmesine katkı sağlar. Bilakis yalnız olduğunu hisseden bireyin bedeni bu durumu bir gerilim olarak algılar. Yapılan araştırmalarda toplumsal etkileşimdeki aksaklıkların çocukların beyin ön bölgesinde (prefrontal bölgede) hasara yol açtığı bulunmuştur. Annenin olmadığı ortamlarda büyüyen çocukların bedensel ve zihinsel gelişimi geri kalmaktadır. Kronik yalnızlık hissi ileri devirde depresyon ve telaş bozukluklarına yol açabilir. Bu durum uzun periyodik var olduğunda yalnızca ruhsal değil bedensel de tesirleri olacaktır. Yalnız olduğunu hisseden çocukların ileriki devirde migren, insülin direnci, kilo alımı, daha fazla hastalanma üzere fizyolojik ya da bir öbür deyişle bedensel yakınmaları olduğu saptanmıştır.
Bir çocuğun kendini yalnız hissettiğini anlamak kolay değildir. Hayali arkadaş yaratmak, anne babadan ayrılamamak, sebepsiz görünen ağlamalar, içe kapanmak, uyku meseleleri; bunların yanında kurallara uymamak, davranış problemleri üzere belirtiler çocuğun kendini yalnız ve anlaşılmamış hissetmesinin dışa vurumu olabilir.
Aktiviteler ve ortak anlar yalnızlık hissini azaltacaktır
Pandemi periyodunda toplumsal irtibatın zayıflaması beraberinde diğer kayıpları da getirdi. Kutlanamayan doğum günleri, katılınamayan mezuniyetler üzere birçok anı oluşamadı. Aileler bu devirde çocukları için kaybolan anıları, paylaşılamayan dostlukları geri getiremeseler de onlarla konuşabilir, ne hissettiklerini sorabilirler. Ebeveynler tüm vakitlerini çocukları ile paylaşamasalar da geçirdikleri vakitte dikkatlerini onlara vermeli ve onları dinlemeliler. Bazen konuşmamak, yalnızca ortak bir an paylaşmak ya da bir ortada mesken işi yapmak gibisi aktiviteler bile çocuğun yalnızlık hissini azaltacaktır. Aksi halde bir ebeveyn çocuğuyla bir arada geçirdiği vakitte yalnızca ona ne yapacağını söylüyor, bol nasihat veriyor ise o çocuk yanında birileri var olsa bile yalnız hisseder. Yani bazen de yalnızlık fizikî olarak gerçek üzere görünmese de çocuk tarafından hissedilir.
Çocuk Ergen Psikiyatri Uzmanı Yrd. Doç. Dr. Mine Elagöz Yüksel kimdir?
1983 yılında İstanbul’da yanlışsız. Alman Lisesi’nden mezun oldu. 2008 yılında İstanbul Üniversitesi Çapa Tıp Fakültesi’ni bitirdik. Akabinde Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Çocuk ve Ergen Ruh Sıhhati ve Hastalıkları Anabilim Kısmı’nda uzmanlığını tamamladı. Evvel Bakırköy Ruh ve Hudut Hastalıkları Hastanesi Çocuk-Ergen Psikiyatri Kısmı’nda misyon yaptıktan sonra zarurî hizmeti için Trabzon’da çalıştı.
“Yaygın gelişimsel bozukluk ve tepkisel bağlanma bozukluğunun epigenetik değişiklikler açısından karşılaştırılması: Oksitosin reseptör geninin rolü” isimli tezi ile ulusal kongrede mükafata layık görüldü.
Memleketler arası ve ulusal mecmualarda yayınlanmış bilimsel çalışmaları, kitap kısmı müellifliği, milletlerarası ve ulusal tıbbi kongrelerde oturum konuşmaları bulunan ve hala NP İstanbul Beyin Hastanesi’nde çocuk ve ergen psikiyatri uzmanı olarak vazife yapan Yrd. Doç. Dr. Yüksel, uygun derecede Almanca ve İngilizce biliyor, yabancı lisan konuşan danışanları kabul edebiliyor. Evli ve iki çocuk annesi olan Yrd. Doç. Dr. Mine Elagöz Yüksel, birebir vakitte İstanbul Çocuk ve Ergen Psikanalitik Psikoterapi Derneği üyelerinden biri.
