Neredeyse 1 yılı aşkın müddettir koronavirüs pandemisi birçok insanın hayatını etkilemeye devam ediyor.
Yaşanan zorlayıcı his ve durumların görmezden gelinmesi sıkıntıların daha da derinleşip tahlilinin zorlaşmasına neden olabiliyor.
Pandemi devrinde korku, dehşet ya da gerilim içeren fikirler ve bu kanılara eşlik eden zorlayıcı his yoğunlukları yaşanabilmektedir. Bu cins süreçlerde birçok insanın birinci eğilimi ya bu his ve fikirleri yok saymak, yani bir nevi kaçmak ya da bu his ve kanılar girdabına kapılmak olabilmektedir. Örneğin; niyetler kişinin zihnini öylesine meşgul edebilir ki bunun vakit zaman farkına bile varılamayabilir. Kişi bir kitap sayfasını okurken başında nerede, sonunda nerede olduğu yakalayamayabilir, yeniden-yeniden okumak muhtaçlığı hissedilebilir; çünkü zihin çoktan uçuşmuş olabilmektedir. Ya da bazen zihin söyledikleri bir kenarda dursun der ve onları yok sayarak geçiştirmeye eğilim gösterir. Kişinin imdadına uzun soluklu diziler, sinemalar, çok yeme halleri yetişebilir. Sonuçta kısa vadeli atılan bu adımlar uzun vadede bireye yardımcı olmamaktadır. Birey dönüp dolaşıp birinci ”kendisiyle baş başa kaldığı anda”, birebir yerde kendisini bulur. Pekala, alternatif yol ne olabilir? Açık bir farkındalıkla kişiyi zorlayan her ne var ise yüzleşmek, kabul etmek ve bu kabulle birlikte etkin adım atabilmektir.
Dikkat dağınıklığı “zihin uçuşması” yaşıyorsanız…
Açık farkındalık denilen olgunun bireyin iyilik hali üzerindeki kolaylaştırıcı bir ögesi da erken ikaz sinyallerini yakalayabilmektir. Zorlanılan durumların; davranışsal, fizyolojik, duygusal ve bilişsel sinyalleri olabilmektedir. Örneğin; bir işe emek harcarken, yaparken ya da bir kişiyi dinlerken odaklanma sorunu yaşanıyorsa, zihin öteki bir yerdeyse, yapılan işte nerede kalındığı bile hatırlanmıyorsa zihin uçuşması denilen durum yaşanıyor olabilir. Günümüz dünyasında sağlıklı popülasyon tarafından çoklukla ”dikkat dağınıklığı” olarak nitelendirilen bir tablo tam olarak budur. Böylesi durumlarda kanılardan kaçmak ya da onları bir uğraş içine girerek denetim etmeye çabalamak çoğunlukla işe yaramayacaktır.
Düşünmemeye çalışmak sıkıntıların tahlili değildir
Korkusu başarısız olmak olan bir kişi daima ders çalışır ya da işini kaybetme endişesiyle işkolik olabilir. Birtakım beşerler ise problemlerini düşünmemeye çalışır. Ancak zihin durmaz ve daima düşünerek kişiyi olumsuz tesirler. Kişinin motivasyonu düşmüşse, işine odaklanamaz, işlerini daima erteleyip vaktinde yetiştiremez, vakit idaresi yapma marifetini kaybeder, maksat koyamaz ve maksada motivasyon geliştiremeyebilir. Bu aksilikler vakitle uykusuzluk, daima yemek yeme gereksinimi üzere fizyolojik meseleleri da beraberinde getirmektedir. İştahta ve yemede farklılıklar olur, kişi sık sık uyanır, dinlenmeden kalkar, uyku kalitesi bozulur, keyif aldığı şeylerden keyif alamamaya başlar. Bunalma, sıkılma, tükenmiş hissetme duygusal sinyaller olarak kendini aşikâr edebilmektedir. Tahammülsüzlük de yeniden duygusal sinyaller ortasında yer almaktadır.
Sorun fark edilse bile kişi ne yapacağını bilemeyebilir
Kişinin zorlandığı tecrübelere; bir kişi, olay, his ya da bağlar vesile olabilmektedir. Bu hislere ve durumlara sırt çevirmek yerine tecrübenin şahsen kendisiyle yüzleşmek, bunu durumu kolaylaştıran yardımcılarla sağlıklı bir halde yapmak bireyin ruhsal uygun oluş hali için epeyce kıymetli bir adımdır. Beşerler birden fazla vakit onları zorlayan durumların ya da hislerin iş yoğunluğu ya da gerilimden kaynaklandığını düşünmektedir. Bu zorlayıcı durumun sonuçlarını yaşarken sebeplerin ve tetikleyenlerin ne olduğu önemsenmez. Ya da sebepler fark edilse bile kişi ne yapacağını bilememektedir. Yaşadıkları durumla kendilerince baş etme tekniklerinin işe yarayıp yaramadığı da kıymet taşımaktadır. Esirgeyici ruh sıhhati, yaşanılan zorlayıcı his ve durumların tetikleyicilerinin ne olduğuna ve nasıl çözüleceğine odaklanarak kişiyi daha uygun ve sağlıklı bir zihin haline ulaştırabilmektedir.
Fark et, kabul et, dönüştür
Kişi bu periyotta içinde ne yaşıyorsa buna 3 basamakta ele alabilir: Birinci olarak yaşanılan duyguyu anlayabilmek ehemmiyet taşımaktadır. Şu anki hissim nedir? His tonum nedir? Bu hissimin bana söylediği mana nedir? Yaşanılan duyguya mana vermeyi destekleyebilir. 2. basamakta bu zorlayan his tecrübesini tetikleyen özellikler ve buralarda bireyin ”hangi ihtiyacına” yönelik yaptığı ”hangi otomatik tavır ve davranışlar” bu zorlayan tecrübesi beslemiş olabilir kısmı ele alınabilir. 3. Evrede ise misal bir durumda bir daha kalındığında; birey anlaşılmış olan his ve duygusal gereksinimlerini kendine ve diğerlerine nazik ve saygılı bir biçimde nasıl tamamlayabilir sorusu ele alınabilir. Birçokları yaşadıkları zorlayıcı tecrübeler en son noktaya gelinceye kadar profesyonel bir yardım almayı düşünmeyebilir ve bu basamakta bu tecrübelere sakinlikle yaklaşabilmek daha zorlayıcı ve karmaşık olabilmektedir. Fark etmek,fark ettiğini kabul etmek ve kabul ettikten sonra etkin dönüşüm gerçekleştirmek kolay sistemlerle hayata geçirilebilecek ancak kolay olmayabilen tutumsal değişiklikleri içerir. ”Fark etmek” fark etmediklerimizi fark edebilmek hünerinden geçerken; ”kabul etmek” içinde bulunulan duruma karşı bir pes etme hali değil, durumu-koşulları-deneyimi olduğu üzere kabul edebilme halini içerir. Gerçekten faal dönüşüm adımı tüm bunlardan sonra atılabilmektedir.
Kaynak: Bültenler
