Yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgını sürecinde, işlevsel bir bağırsak hastalığı olan irritabl bağırsak sendromu (İBS) semptomlarında artış olduğu belirtildi.
19 Nisan Dünya İBS Günü ve 1-30 Nisan İBS Farkındalık Ayı boyunca toplumda sık görülen ve ömür kalitesini olumsuz etkileyen İBS konusunda farkındalık çalışmaları yapılıyor.
Türk Gastroenteroloji Derneği Lideri Prof. Dr. Birol Özer, yaptığı açıklamada, İBS hastalarında son 3 ayda haftada en az bir gün tekrarlayan karın ağrısı olduğuna, hastalığın sıklığının Türkiye’de ve dünya genelinde yüzde 10-20 civarında olduğuna değindi.
Hastalığın bayanlarda daha sık ve 50 yaşından genç topluluklarda görüldüğüne işaret eden Özer, şunları kaydetti:
“Hastaların lakin yüzde 15’i tıbbi yardım için başvurmaktadır. Sağlıklı bireylere nazaran yıllık işgücü kaybı 3-4 gün daha fazladır. Tekrarlayıcı müzmin bir hastalık olan İBS’de hastaların tasasını artıran, ‘Hayatım bundan sonra nasıl olacak, makûs öbür bir hastalığa dönüşür mü?’ sorusudur. İBS’nin sağ kalıma olumsuz bir tesiri yoktur. Diğer bir hastalığa yahut kansere dönüşüm olmaz. Lakin hayat kalitesini bozar. Hastalığın nedeni tam aydınlatılamamış olmakla birlikte beyin bağırsak ekseninde iki istikametli sistemsiz irtibat olduğu bildirilmiştir. Bu durum, mide bağırsak hareketlerine, bağırsak salgılarına ve hastanın hissine tesir ederek şikayetlerin ortaya çıkmasına neden olur.”
Özer, genetik faktörler, kişilik özellikleri, gerilime fizyolojik karşılıktaki değişiklik, düşük dereceli gastrointestinal inflamasyon, mikrobiyatadaki değişiklikler, geçirilmiş bağırsak enfeksiyon sekellerini de hastalığın gelişmesinde tesirli sebep biçiminde sıralayarak, “Günümüzde dünyamızı tesiri altına alan Kovid-19 pandemisinde İBS semptomlarında bir artış ortaya çıkmıştır. Bunun beklenen nedenlerinden biri yeni tip koronavirüsün mide-bağırsak sistemini etkilemesi, başkası ise yaşanan yaygın gerilimin hastalığı tetiklemesidir.” değerlendirmesini yaptı.
İBS belirtilerinin, ülseratif kolit, Crohn hastalığı üzere inflamatuar bağırsak hastalıkları, çölyak hastalığı ve karbonhidrat emilim bozukluklarıyla karışabileceğine işaret eden Özer, İBS teşhisinde hastanın hikayesi ve fizik muayene bulgularının kıymetli olduğunu, hastalığa özgül tetkik olmadığı için teşhiste temel kan testleri dışında tetkik yapmaya gerek duyulmadığını belirtti.
Prof. Dr. Birol Özer, İBS’de tedaviye ait şu bilgileri verdi:
“Aktif olarak hastaları dinlemek, hastalığı hakkında bilgilendirmek ve eğitmek, tedavi için gerçekçi beklentiler belirlemek, rahatsız edici semptomları yönetmek İBS tedavisinin temelini oluşturur. Şikayetleri hafif olan, hayat kalitesi bozulmayan hastalarda ilaçtan evvel diyet ve antrenman birinci önerilen tedavilerdir. Baklagiller, lahana, brokoli, karnıbahar üzere gaz yapan besinler tüketilmemelidir. Laktoz içeren süt eserleri üzere diyetten çıkarılacak besinler diyetisyen yardımı ile belirlenmelidir ve iki haftalık kısıtlama ile karşılık elde edilemediyse yararsız olduğu düşünülmelidir. Bitkisel (papatya çayı, rezene tohumları gibi) tedavilerin ve probiyotiklerin faydası kanıtlanmamıştır. Günde 20-60 dakika ve haftada 3-5 gün yapılan fizik aktivitenin yakınmaları azalttığı gösterilmiştir. Bu önlemler ile güzelleşmeyen ve hayat kalitesi bozulan hastalarda ilaç tedavisine geçilmelidir. Bu hastalığa mahsus tesirli bir ilaç şimdi geliştirilememiştir. Bu nedenle tedavide kullandığımız ilaçlar kabızlık, ishal, karın ağrısı, kaygı, gerilim, gaz ve şişkinlik üzere şikayetleri gidermeye yöneliktir.”
“Altta yatan psikiyatrik hastalıklarla yüzleşilememesi tedaviyi daha da zorlaştırır”
Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Gastroenteroloji Bilim Kolu Öğretim Üyesi Prof. Dr. Serhat Bor da günlük pratikte gastroenteroloji uzmanlarının en sık gördüğü olgular ortasında olan İBS’nin aile doktorları ortasında en fazla koyulan 4. teşhis olduğunu belirterek, gaitada kapalı kan aranmasının bilhassa 45 yaş üstünde yakınması olsun olmasın herkesin yaptırması gereken bir denetim muayenesi olduğuna işaret etti.
Bor, ileri tetkik ve kolonoskopinin yapılması gerektiği durumları şöyle açıkladı:
“Daha evvel hiçbir yakınması olmayan bir şahısta 45 yaşından sonra yakınmaların başlaması, istemsiz kilo kaybı, geceleri derin uykudan uyandıran yakınmalar, ailede kolon kanseri, iltihabi bağırsak hastalığı, çölyak hastalığı bulunması, anemi ve rektal kanama yahut kanlı diyare.”
Hastalığın yalnızca ruhsal olarak tanımlanmaması gerektiğini belirten Bor, şunları paylaştı:
“Bununla birlikte kişinin ruhsal durumu ile çok yakın ilgisi vardır. Yakınmalar ruhsal meselelerin ve bilhassa de gereksiz kanser endişesinin varlığında daha da berbata sarfiyat. Bazen yerde hiçbir hastalık yokken daima yakınma üreten olgular da vardır ve bu hastalar direkt psikiyatri tabiplerine başvurmalıdır. Altta yatan psikiyatrik hastalıklarla yüzleşilememesi tedaviyi daha da zorlaştırır.”
Kaynak: Anadolu Ajansı / Andaç Hongur
